Podziel się:

Obowiązkowe szczepienia przeciwko COVID-19 dla medyków, farmaceutów i studentów medycyny – analiza prawna

W dniu 23 grudnia 2021 r. zostało ogłoszone i weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (zwane dalej “Rozporządzeniem”), które wprowadza obowiązek szczepień przeciwko COVID-19 względem określonych grup zawodowych (Rozporządzenie można pobrać tu: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002398/O/D20212398.pdf.) 

Główne założenia Rozporządzenia:

  1. Do 1 marca 2022 r. obowiązek szczepień przeciwko COVID-19 muszą wykonać osoby: 
    • Wykonujące zawód medyczny lub działalność leczniczą, 
    • Zatrudnione w aptece i punkcie aptecznym lub realizujące usługi farmaceutyczne, 
    • Kształcące się na kierunkach przygotowujących do wykonywania zawodu medycznego, 
  2. Obowiązek poddania się szczepieniu ochronnemu ma skutkować otrzymaniem unijnego cyfrowego zaświadczenia
  3. Z obowiązku szczepienia zwolnione będą osoby, które w okresie krótszym niż 6 miesięcy uzyskały pozytywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2
  4. Obowiązek nie będzie miał również zastosowania do osób, które mają przeciwwskazania do szczepienia w zakresie stanu ich zdrowia. 

Analiza prawna:

  1. Wykonanie obowiązku będzie ważne tylko wtedy, gdy będzie skutkować otrzymaniem unijnego certyfikatu szczepionkowego. W związku z czym osoby zaszczepione przeciwko COVID-19 szczepionką firmy Johnson & Johnson powinny na bieżąco zapoznawać się z zasadami przyznawania certyfikatów po przyjęciu tego preparatu medycznego. Więcej o zasadach wydania zaświadczeń w tym przypadku:  https://www.gov.pl/web/zdrowie/wstrzymujemy-wydawanie-certyfikatow-po-dawce-przypominajacej-dla-osob-zaszczepionych-johnsonjohnson
  2. Rozporządzenie pozostaje w sprzeczności z art. 39 Konstytucji RP, gdyż nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody, a szczepienia przeciwko COVID-19 wypełniają definicję eksperymentu medycznego (szerzej na ten temat tutaj https://gloswolnosci.pl/artykuly-opinie-prawne/opinia-prawna/czy-szczepienia-przeciwko-covid-19-stosowane-w-ramach-narodowego-programu-szczepien-sa-eksperymentem-medycznym) 
  3. W uzasadnieniu projektu Rozporządzenia przyjęto błędne założenie, że szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 ograniczają transmisję wirusa, podczas gdy brak jest danych potwierdzających powyższą okoliczność
  4. W uzasadnieniu projektu Rozporządzenia błędnie wskazano, że problem rozprzestrzeniania się epidemii został zwalczony w innych krajach poprzez wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciwko koronawirusowi, podczas gdy kraje z największym poziomem wyszczepienia nadal zmagają się z bardzo wysokim poziomem zachorowalności i wprowadzają lockdowny
  5. Wprowadzając Rozporządzenie zrezygnowano z konsultacji społecznych powołując się na pilną potrzebę wprowadzenia obowiązku szczepień dla wskazanych w Rozporządzeniu grup zawodowych. Jako że stan epidemii w Polsce trwa już prawie 2 lata, wejście w życie omawianego rozporządzenia bez zachowania odpowiedniego vacatio legis i drogi legislacyjnej narusza standardy konstytucyjne
  6. Uzasadnienie projektu Rozporządzenia bezpodstawnie zakłada, że wprowadzone w życie przepisy nie będą miały wpływu na rynek pracy, podczas gdy ok. połowa społeczeństwa jest przeciwna obowiązkowi szczepień, więc reakcja pracowników medycznych na tę chwilę jest niemożliwa do przewidzenia
  7. Art. 46 ust. 3 ustawy Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2069 z późn. zm.), który stanowi podstawę do wydania Rozporządzenia, budzi w doktrynie wątpliwości co do zgodności z art.2 i 92 Konstytucji RP, ponieważ jest rażąco wadliwie skonstruowany.  
    1. Po pierwsze, przepis ten nie zawiera wymaganych przez normę konstytucyjną wytycznych, a w związku z tym brak jest podstaw, aby wytyczne zawarte w art. 46 ust. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi do niego stosować
    2. Po drugie, odsyła on do przepisu art. 17 ust. 9 pkt 2  Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, który obecnie nie obowiązuje
    3. Po trzecie, zawiera on podobną treść, co art. 46 ust. 4 pkt 7 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, przez co jest zbędny
    4. Po czwarte, ingeruje w kluczowe konstytucyjne gwarancje wolności osobistej człowieka, prawa do ochrony dóbr osobistych i decydowania o samym sobie oraz w konstytucyjne gwarancje praw rodzicielskich (art. 41, 42, 47, 48 Konstytucji RP). W związku z tym wymaga ścisłej i literalnej wykładni, ponieważ wolność człowieka ma fundamentalne znaczenie w demokratycznym państwie prawnym (L. Bosek, w: Safjan, Bosek, Komentarz, t. I, art. 31; P. Wiliński, w: Safjan, Bosek, Komentarz, t. I, art. 41). Dlatego w doktrynie od dawna postuluje się uchylenie art. 46 ust. 3 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w całości z powodu formalnej niezgodności z Konstytucją RP (art. 92 i 2 Konstytucji RP, który zakazuje tworzenia uregulowań wadliwych lub głęboko dysfunkcjonalnych
  8. Rozporządzenie zostało wydane z rażącym przekroczeniem delegacji ustawowej, gdyż dla swej ważności powinno zostać wydane przez Ministra Zdrowia działającego w porozumieniu z Ministrem do Spraw Administracji Publicznej, a zostało wydane jedynie przez Ministra Zdrowia
  9. Rozporządzenie nie zawiera żadnego katalogu kar za niedostosowanie się do wykonania obowiązku szczepienia, w związku z czym na chwilę obecną nie ma podstaw do przymuszania do odbycia szczepienia
  10. Rozporządzenie nie daje pracodawcom możliwości zweryfikowania, czy dany pracownik poddał się szczepieniu przeciwko COVID-19 
  11. Wypowiedzi Resortu Zdrowia warunkujące dopuszczenie do wykonywania obowiązków zawodowych od bycia zaszczepionym, w sytuacji braku istnienia podstawy prawnej sankcjonującej wykonanie obowiązku, są bezpodstawne i służyć mogą jedynie jako próba bezprawnego zmuszenia obywateli do przyjęcia preparatu medycznego
  12. Można sobie wyobrazić, że pracownicy medyczni niechętni do poddania się szczepieniu przeciwko COVID-19 będą wzajemnie wystawiać sobie zaświadczenia o posiadanych przeciwskazaniach , co zwolni ich z obowiązku poddania się szczepieniu  

Podsumowując – nie ma powodów do paniki. Władza zaczyna wprowadzać obowiązek szczepień tylko dla określonych grup zawodowych w celu uniknięcia zamieszek, ale uczyniła to w sposób rażąco nieefektywny. Dlatego też na chwilę obecną nie ma prawnie skutecznego obowiązku szczepień żadnej grupy zawodowej.  

Autor

r. pr. Michał Cierżnicki

Radca prawny, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na kierunku prawo oraz Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy na kierunku administracja. Specjalizuje się w obsłudze podmiotów gospodarczych oraz w sprawach związanych z ochroną praw i wolności człowieka i obywatela. Od początku ogłoszenia w Polsce stanu pandemii aktywnie zaangażowany w pomoc przedsiębiorcom i obywatelom przed bezprawnymi działaniami organów państwowych.

Podziel się: